Wsparcie rozwoju Samoyeda - dla młodych hodowców i świeżo upieczonych właścicieli
Kompleksowy przewodnik dla hodowców i właścicieli, pomagający zapewnić zdrowy rozwój tych pięknych, arktycznych psów. Dowiedz się jak uniknąć najczęstszych problemów zdrowotnych i zapewnić swojemu pupilowi długie, aktywne życie.
Charakterystyka rasy Samoyed
Wygląd
Średniej wielkości, elegancki biały, arktyczny szpic. Wizualnie sprawia wrażenie silnego, wytrzymałego, pełnego wdzięku, prężnego, dostojnego i pewnego siebie.
Uśmiech Samoyeda
Charakterystyczny wyraz pyska, będący wynikiem połączenia kształtu i usytuowania oka z nieco uniesionymi kącikami warg.
Użytkowość
Zaklasyfikowane jako psy zaprzęgowe i do towarzystwa, łączące funkcjonalność z niezwykłą urodą.
Zdrowie Samoyedów - dawniej i dziś
1
Przeszłość
Rasa uchodziła za relatywnie zdrową. Wady rozwojowe zdarzały się rzadko i nie stanowiły większego problemu.
2
Teraźniejszość
Samoyed nie jest rzadkim gościem w gabinecie ortopedycznym. Zdarzają się dysplazje bioder i łokci, krzywice, rotacje, urazy, zwichnięcia czy zerwania więzadeł.
3
Przyczyny zmian
Wzrost statystyczny (zwiększona populacja) lub nieprawidłowy kierunek hodowli, w tym przerastanie psów ponad wysokości określone przez wzorzec.
Czym jest dysplazja?
Dysplazja jest chorobą rozwojową o podłożu genetycznym, na której siłę objawów i stopień rozwoju wpływa również środowisko. Jest dziedziczona poligenicznie i spowodowana interakcją setek genów, z których każdy ma niewielki udział w chorobie.
Genetyka
Przynajmniej jedna para genów jest recesywna, a na stopień rozwoju wpływa również addycja tych genów.
Determinanty
Genotyp psa determinuje kształt i wielkość głowy kości udowej, głębokość panewki, muskulaturę, unerwienie oraz tempo wzrostu.
Wpływ środowiska
Czynniki środowiskowe nie powodują dysplazji, ale wpływają na to czy cecha się ujawni i w jakim stopniu.
Fenotyp vs. Genotyp w dysplazji
Fenotyp
Zespół wszystkich cech, które widzimy u psa. Dwa osobniki z tym samym genotypem mogą bardzo różnić się fenotypowo - jeden może być wolny od dysplazji, drugi chory w stopniu lekkim lub zaawansowanym.
Genotyp
Ogół genów odziedziczonych od przodków. W przypadku dysplazji fenotyp i genotyp nie są sobie równe ze względu na wpływ środowiska.
Indeks odziedziczalności dysplazji kształtuje się na poziomie 0,2-0,6, gdzie 1,0 oznacza cechę determinowaną wyłącznie przez geny, a 0,0 cechę zależną tylko od środowiska. Według badań, wprowadzona przez hodowców presja selekcyjna doprowadziła do obniżenia tego indeksu.
Zadania hodowcy w zapobieganiu dysplazji
1
Selekcja przodków
Używać w hodowli psów z jak największą ilością przebadanych i zdrowych przodków w rodowodzie.
2
Ocena rodzeństwa
Używać do hodowli osobniki, których przynajmniej 75% rodzeństwa jest zdrowych.
3
Badania ortopedyczne
Przebadać przeznaczone do hodowli zwierzę u uprawnionego Lekarza Ortopedy z listy ZKwP.
4
Dobór partnerów
Wybierać partnerów przebadanych i zdrowych, z dobrym rodowodem.
5
Środowisko rozwoju
Zadbać o odpowiednie warunki dla szybko rozwijających się szczeniąt.
6
Edukacja właścicieli
Informować o potencjalnych chorobach i właściwej opiece nad szczenięciem.
Zadania właściciela w zapobieganiu dysplazji
Weryfikacja badań
Sprawdzić czy rodzice szczenięcia są przebadani w kierunku dysplazji stawów przez uprawnionego lekarza.
Analiza rodowodu
Upewnić się, że w rodowodzie są nieliczne przypadki przodków bez badań lub z wynikiem gorszym niż HD:A-HD:B.
Ocena hodowli
Sprawdzić, czy hodowca zapewnia odpowiednie środowisko dla rozwoju szczeniąt.
Właściwa opieka
Zadbać o odpowiednie warunki dla szybko rozwijającego się szczeniaka w nowym domu.
Rozwój dysplazji stawów biodrowych
Wszystkie szczenięta rodzą się ze zdrowymi stawami biodrowymi, ale pierwsze nieprawidłowości mogą powstawać już w wieku około 3 tygodni. W pierwszym miesiącu życia, za utrzymywanie głowy kości udowej odpowiada więzadło obłe.
Początek problemu
U psów obciążonych dysplazją więzadło obłe jest zbyt krótkie, co prowadzi do nieodpowiedniego ustawienia kości udowej w panewce.
Opóźnienie kostnienia
Nieprawidłowe ustawienie doprowadza do opóźnienia kostnienia i powstawania luzu w stawie.
Kompensacja organizmu
Przez odsuwanie się kości udowej od panewki narasta nowa tkanka kostna, która ma zrekompensować luz.
Pogłębienie problemu
Kompensacja powoduje jeszcze większe zwichnięcie i pogłębienie problemu.
Inne choroby rozwojowe u Samoyedów

Dysplazja stawów łokciowych
Podobnie jak dysplazja biodrowa, ma podłoże genetyczne i środowiskowe.

Martwica chrzęstno-kostna
Zaburzenie ukrwienia prowadzące do obumierania tkanki kostnej.

Martwica głowy kości udowej
Aseptyczna martwica dotykająca głównie młode psy.

Zwichnięcie rzepki
Problem z prawidłowym ustawieniem rzepki w rowku kości udowej.

Spondyloza
Zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa.
Istnieje też wiele chorób bez podłoża genetycznego, które mogą zaburzać rozwój szczeniaka, jak zmiany przeciążeniowe, uszkodzenia mięśni, zerwania więzadeł, złamania, skręcenia czy zwichnięcia.
Żywienie szczeniąt Samoyeda
Liczne badania udowadniają ogromne znaczenie prawidłowego żywienia dla rozwoju szczeniąt i ich zdrowia w dorosłym życiu. Zarówno nadmiar jak i niedobór składników odżywczych może prowadzić do chorób układu kostnego i innych układów.
Zapotrzebowanie energetyczne
Młode samoyedy mają wyższe zapotrzebowanie energetyczne niż dorosłe psy tej rasy. Ważna jest też ilość wapnia i fosforu oraz ich wzajemny stosunek.
Okres mleczny
Do trzeciego tygodnia życia szczenięta odżywiają się wyłącznie mlekiem matki lub preparatem mlekozastępczym. Siara w pierwszych dniach zapewnia pasywną ochronę immunologiczną.
Po odsadzeniu
Szczenięta powinny otrzymywać karmę odpowiednią dla okresu fizjologicznego lub zbilansowaną dietę domową z suplementacją.
Żywienie suki w ciąży i laktacji
6x
Wzrost zapotrzebowania
Dzienne zapotrzebowanie energetyczne suki, w zależności od ilości szczeniąt, może wzrosnąć nawet 6-krotnie.
50mg+
Kwasy omega
Minimalna dzienna dawka kwasów omega na kg masy ciała, wspierająca rozwój poznawczy szczeniąt.
Dieta suk ciężarnych i karmiących powinna być bogata w wysokiej jakości białko zwierzęce. Wzrasta też zapotrzebowanie na glukozę, która jest głównym składnikiem energetycznym dla rozwijających się płodów i produkcji laktozy. Niedobór glukozy może powodować hipoglikemię, spadek liczby urodzeń i instynktu macierzyńskiego.
Obliczanie zapotrzebowania energetycznego
Wzory do obliczania
RER = 70 x masa ciała psa0,75
DER = k x RER
Gdzie k to współczynnik zależny od stanu fizjologicznego psa.
Współczynniki dla szczeniąt
  • Do 4-6 miesiąca życia: k=3
  • Od 8 do 12 miesiąca życia: k=2,5
  • Po 12 miesiącu życia: k=1,8
Przeliczenia są uśrednione, dlatego warto nauczyć się oceniać kondycję psa. Potrzeby energetyczne zależą od różnic osobniczych - więcej kalorii potrzebują szczenięta bardzo aktywne, mieszkające na dworze, zestresowane czy reaktywne.
Suplementacja diety szczeniąt
Szczenię karmione dobrej jakości karmą bytową nie wymaga dodatkowej suplementacji. Jednak w przypadku linii szybko rosnących i długodojrzewających można rozważyć pewne suplementy.
W suplementach dla szczeniąt szukamy: siarczanu chondroityny, siarczanu/chlorowodorku glukozaminy, kolagenu typu II (zawsze z witaminą C) oraz oleju z kryla. Należy unikać kompleksów z MSM, Boswellia serrata, wyciągiem z kory wierzby czy czarcim pazurem, które mają właściwości przeciwzapalne nieodpowiednie dla zdrowych szczeniąt.
Wapń i fosfor w diecie Samoyeda
Bardzo ważnymi elementami diety rosnących szczeniąt są wapń i fosfor oraz ich wzajemny stosunek. W przypadku samoyeda zawartość wapnia w suchej masie pokarmu powinna wynosić 0,7-1,2%, dla fosforu 0,6-1,1% (minimum 0,35%). Idealny stosunek wapnia do fosforu u rosnącego samoyeda waha się między 1:1 do 1,3:1.
Nie należy suplementować wapnia szczeniąt karmionych karmami bytowymi. W organizmie szczeniaka wapń jest wchłaniany biernie - przy odpowiedniej podaży witaminy D3, wchłonie wszystko co mu podamy, co może prowadzić do problemów zdrowotnych.
Krzywica i witamina D3
Przyczyny krzywicy u Samoyedów
Samoyedy, jako psy białe, mają problem z syntetyzowaniem witaminy D3. Ich obfita, biała okrywa włosowa utrudnia ekspozycję na promienie ultrafioletowe. Inne przyczyny to niedobór fosforu, wapnia i zły ich stosunek oraz niska aktywność parathormonu.
Objawy
  • Zmiany symetryczne w obu kończynach
  • Łukowate wygięcie kości na zewnątrz ("beczka") lub do wewnątrz
  • Charakterystyczny sztywny chód
  • Sztywność na poziomie kolana i/lub stawu skokowego
  • Zaburzenie naturalnego wzorca ruchu
Choroba rozwija się już u bardzo młodych zwierząt (nawet w 2-3 miesiącu życia). Szybka reakcja i wdrożenie odpowiedniej suplementacji i fizjoterapii daje bardzo dobre rokowania - w większości przypadków udaje się przywrócić pełną sprawność stawów.
Diagnostyka krzywicy
Badania krwi
Aktywność fosfatazy alkalicznej w osoczu jest często zwiększona. Stężenia fosforu i witaminy D w surowicy mogą być poniżej normy.
Obraz RTG
Widoczne zgrubienie nasad kości i ogólne powiększenie stawu. Mniejsza przepuszczalność promieni rentgenowskich. Poszerzone i nieregularne płytki wzrostowe.
Uwaga na suplementację
Wbrew powszechnym przekonaniom, krzywice rzadko wynikają z niedoboru wapnia w diecie, zwłaszcza przy karmieniu wysokiej jakości karmą.
Hipercalcemia (nadmiar wapnia) może dawać podobne objawy do krzywicy, ale zwapnienia są trudniejsze do leczenia - zwykle wymaga to operacji, rzadko podejmowanej u młodych szczeniąt.
Otyłość u szczeniąt Samoyeda
Otyłość w każdym wieku jest największym wrogiem zdrowia. Szczenię musi być szczupłe. Nadmierna tkanka tłuszczowa obciąża układ ruchu, powoduje cukrzycę, obciąża układ oddechowy i krwionośny.

Obciążenie fizyczne
Dodatkowe kilogramy obciążają stawy i kości

Stan zapalny
Tkanka tłuszczowa wytwarza cytokiny prozapalne

Słabe mięśnie
U szczeniąt słabo rozwinięte mięśnie nie chronią układu kostnego

Degeneracja stawów
Zaburzenie rozkładu sił prowadzi do uszkodzeń
Ruch szczeniąt Samoyeda
Samoyedy doskonale odnajdują się w każdym psim sporcie, jeśli mogą pracować razem z właścicielem. Coraz częściej, poza sportami zaprzęgowymi, widać je w dog frisbee, nose worku, obi czy agility.
Ograniczenia dla szczeniąt
Treningi sportowe odznaczają się dużymi obciążeniami, na które rozwijający się szczeniak nie jest gotowy. W okresie szczenięcym odradza się wprowadzania "ruchu przymusowego" - o intensywności decydowanej przez człowieka.
Zalecany ruch
Zdrowy, naturalny ruch jest ogromnie ważny: zapobiega otyłości, wspomaga budowanie mięśni, wpływa korzystnie na trawienie i psychikę. Może też regulować tempo wzrostu u szczeniąt rosnących zbyt szybko.
Konsultacja z trenerem
Jeśli planujemy z psem sport w przyszłości, warto skontaktować się z trenerem. To najlepszy okres do budowania motywacji i wprowadzania bezpiecznych elementów danego sportu.
Bezpieczne środowisko dla szczeniąt
Odpowiednie podłoże w domu
Powierzchnie powinny być średniotwarde i nie śliskie. Dobrze sprawdzają się podgumowane wykładziny budowlane i kordury. Nie zaleca się dużych powierzchni pokrytych drybedami.
Bezpieczny wybieg
Wybieg powinien być pokryty trawą lub niezbyt zbitą ziemią. Pod żadnym pozorem nie powinien to być beton albo kopny piasek.
Zabezpieczenia w domu
Należy unikać niezabezpieczonych schodów wewnętrznych i śliskich nawierzchni, które mogą prowadzić do urazów i zaburzeń rozwoju.
Rutyna dnia dla szczeniąt

Odpoczynek
Zapewnienie odpowiedniej ilości snu
Posiłek
Karmienie po przebudzeniu
Toaleta
Załatwianie potrzeb fizjologicznych
Zabawa
Aktywność po rozgrzaniu ciała
Bardzo ważne jest wprowadzenie odpowiedniej rutyny w dzień hodowlany. Szczenięta nie powinny bezpośrednio po śnie uprawiać między sobą zapasów. Po śnie maluchy powinny zjeść posiłek i załatwić się. Jeśli jedno ze szczeniąt wyspało się wcześniej i zaczepia śpiące rodzeństwo, należy odwrócić jego uwagę zabawką.
Badania RTG szczeniąt
Czy badać szczenię pod kątem dysplazji?
Jeśli nic niepokojącego się nie dzieje, można poczekać z badaniem RTG do zakończenia wzrostu. Problem stanowi jednak to, jak postrzegamy określenie "nic się nie dzieje" - wielu właścicieli i hodowców nie wie, na co zwracać uwagę w ruchu i postawie psa.
Kiedy badanie jest konieczne?
Badanie jest wskazane przy wszelkich niepokojących objawach, zaburzeniach symetrii ruchu czy płynności. Większość chorób wykrytych wcześnie daje szansę wdrożenia odpowiedniego leczenia, które może psa wyleczyć albo zahamować rozwój choroby.
Gdzie wykonywać badania?
Konsultując problemy rozwojowe należy wybierać specjalistów - ortopedów, radiologów, fizjoterapeutów, neurologów. Nie warto wykonywać badań przesiewowych w osiedlowym gabinecie weterynaryjnym bez specjalisty w danej dziedzinie.
Rozpoznawanie bólu u Samoyedów
Samoyedy zazwyczaj mają dość wysoki próg bólu, dlatego pierwsze symptomy choroby są często niezauważone przez właścicieli. Psy zwykle cierpią w ciszy, dlatego tak ważna jest uważna obserwacja.
Nawet drobne zmiany w zachowaniu, jak zaprzestanie unoszenia nogi przy siusianiu albo podnoszenie jej niżej, mogą zwiastować problemy i być sygnałem bólu. Warto zapoznać się ze skalami oceny bólu ostrego, które pokazują niespecyficzne objawy bólu u psów.
Prawidłowy ruch szczeniąt Samoyeda
Szczenię bardzo szybko zaczyna wyrabiać sobie odpowiedni wzorzec ruchu. Już 4-tygodniowe szczenię powinno mieć odpowiednią akcję kończyn z wykrokiem właściwym dla wieku. Na różnych etapach rozwoju mogą występować luzy w stawach nadgarstkowych, kolanowych, biodrowych czy miękkość grzbietu - są to zazwyczaj typowe luzy fizjologiczne.
1
4 tygodnie
Pierwsze próby koordynacji ruchu, widoczna akcja kończyn z wykrokiem.
2
6 tygodni
Mimo szczenięcej niezborności, ruch powinien być już dość płynny.
3
4 miesiące
Widoczna poprawa koordynacji i stabilności ruchu.
4
5 miesięcy
Ruch zbliżony do dorosłego, choć wciąż z pewnymi luzami fizjologicznymi.
Prawidłowy ruch dorosłego Samoyeda
Charakterystyka ruchu
Samoyed porusza się płynnie i dość lekko jak na psa tych gabarytów. Wykrok przodu mniej więcej odpowiada wykrokowi tyłu, dzięki czemu biegnącego samoyeda można wpisać w trójkąt równoramienny.
Patrząc od przodu i od tyłu na biegnącego kłusem samoyeda, tył powinien poruszać się w linii przodu. Na śliskich nawierzchniach front może być prowadzony nieco zbieżnie a tył szerzej.
Niepokojące objawy w ruchu psa
Kulawizna
Wyraźne odciążanie jednej z kończyn. Kulawizny po wysiłku wskazują na problemy z mięśniami i ścięgnami, a po odpoczynku - na problemy z układem kostnym i stawami.
Kicanie
Brak wykroku kończyn tylnych, przypominający ruch królika.
Asymetria
Skrócenie akcji tyłu względem przodu lub odwrotnie, zaburzające równowagę ruchu.
Sztywność
Sztywny chód, trudności przy wstawaniu, opadanie z łoskotem na podłogę.
Teoria wad rozwojowych
Jedna z teorii dotyczących wad rozwojowych mówi, że często to nieodpowiedni wzorzec ruchu inicjowany przez wady postawy jest źródłem i powodem zaburzeń rozwoju szczeniąt i juniorów, a nie odwrotnie.
1
Wada postawy
Nieprawidłowe ustawienie kończyn
2
Zaburzony ruch
Nieprawidłowy wzorzec poruszania się
3
Nierówne obciążenia
Zaburzenie układu sił działających na stawy
4
Konsekwencje
Większa podatność na urazy i zwyrodnienia
W rasie Samoyed nie brak przypadków, w których niepokojące wady postawy diagnozowane w okresie szczenięcym nie wskazywały na rozwój żadnej choroby. Psy te są zdrowe, ale przez złe ustawienie kończyn są bardziej narażone na urazy, zerwania więzadeł i zwyrodnienia stawowe w starszym wieku.
Korekcja postawy podczas ssania
Naukowcy zauważyli, że pozycja jaką przybierają szczenięta podczas ssania sutka jest skorelowana z późniejszą tendencją do występowania dysplazji. Sugeruje się poprawienie ustawienia przy karmieniu tych szczeniąt, które notorycznie ustawiają się nieodpowiednio.
Nieprawidłowa pozycja
Szczenię z mocno wyciągniętymi tylnymi nóżkami, obciążającymi intensywnie rozwijające się stawy.
Prawidłowa pozycja
Szczenię z nóżkami ładnie podciągniętymi pod brzuch, co zapewnia prawidłowe obciążenie stawów.
Korekcja postawy
Szczenięta wymagające pomocy w odpowiednim ustawieniu kończyn powinny być delikatnie korygowane przez hodowcę.
Problem "lazy sit" u szczeniąt
"Lazy sit" to charakterystyczna postawa szczeniąt (zwłaszcza zmęczonych) polegająca na siedzeniu na kościach kulszowych z puszczonymi luźno kończynami. Czasami puszczone są oba stawy, a czasami tylko na jedną stronę.
U szczeniąt jest to normalne - maluchy mają bardzo elastyczne ciałko, luźne stawy i giętkie kości. W miarę wzrostu cały aparat ruchu powinien się wzmacniać, a psiak powinien z tej postawy wyrosnąć. Jeśli tak się nie dzieje, może to być objaw choroby i bólu lub po prostu źle utrwalona postawa, którą warto skorygować.
Prawidłowa pozycja siedząca
Cechy prawidłowej postawy
  • Równolegle ułożone stawy skokowe
  • Kolana przylegające do tułowia
  • Kończyny nie są puszczone luźno
  • Równomierne obciążenie obu stron ciała
  • Prosta postawa, bez przechylania się na bok
Regularne treningi pozycji wystawowej mogą pomóc w kształtowaniu prawidłowej postawy. Psy często uczestniczące w wystawach i odbywające treningi wystawowe kilka razy w tygodniu częściej są proste i lepiej panują nad równowagą.
Pozycja wystawowa
Pozycja wystawowa nie jest potrzebna jedynie na wystawach. Regularne treningi tej postawy pomagają psu nauczyć się prawidłowego ustawienia ciała i panowania nad równowagą.
Prawidłowa postawa
Równomierne obciążenie wszystkich kończyn, prosta sylwetka, głowa uniesiona, ogon w odpowiedniej pozycji.
Technika ustawiania
Prawidłowe ustawienie psa wymaga delikatnego prowadzenia i nagradzania właściwej postawy.
Nauka od szczenięcia
Wczesne wprowadzanie elementów treningu wystawowego pomaga w kształtowaniu prawidłowych nawyków postawy.
Bieżnia wodna w terapii wad postawy
Bieżnia wodna to doskonałe narzędzie do korygowania wad w prowadzeniu kończyn, takich jak zbieżne prowadzenie czy zawijanie jednej z kończyn.
Odciążenie stawów
Woda odciąża układ kostny przy jednoczesnym ćwiczeniu mięśni.
Precyzyjny ruch
Psy w wodzie poruszają się bardziej świadomie - kończyny podnoszone są wyżej, ruch jest obszerniejszy, a każda łapa ustawiana z większą precyzją.
Kontrola równowagi
Pies uczy się panowania nad własnym ciałem i równowagą.
Wzmocnienie mięśni
Poprawia się siła i wytrzymałość mięśni, zwiększa się zakres ruchu oraz zwinność.
Podsumowanie zasad wsparcia rozwoju Samoyeda

5

Zdrowie i szczęście
Długie, aktywne życie bez problemów zdrowotnych
Prawidłowy rozwój
Odpowiednia postawa i wzorzec ruchu
Zbilansowana dieta
Dostosowana do wieku i potrzeb
Odpowiedni ruch
Bezpieczna aktywność fizyczna
5
Genetyka
Wybór zdrowych linii hodowlanych
Nie mamy zbyt wielkiego wpływu na to, jaki pakiet genów dostanie nasz pies. Mamy jednak nieograniczone możliwości wspierania jego rozwoju. Korzystając z wiedzy i dostępnych narzędzi, możemy podarować mu zdrowe i szczęśliwe, wypełnione psimi figlami i aktywnościami życie.
Przykłady prawidłowego ruchu Samoyedów
Poniżej przedstawiamy przykłady prawidłowego ruchu samoyedów w różnym wieku, które mogą służyć jako punkt odniesienia przy ocenie własnego psa.
Szczenię 4-tygodniowe
Pierwsze próby koordynacji ruchu, widoczna akcja kończyn z wykrokiem odpowiednim dla wieku.
Szczenię 6-tygodniowe
Mimo typowej szczenięcej niezborności, ruch jest już dość płynny, z dobrą koordynacją kończyn.
Szczenię w wieku 4 miesięcy:
Płynny, lekki ruch z równym wykrokiem przodu i tyłu, tworzący charakterystyczny trójkąt równoramienny.
Szczenię w wieku 5 miesięcy
Worzec ruchu dorosłego psa:
Bibliografia
Publikacje naukowe
  1. Belfield WO. Chronic subclinical scurvey and canine hip dysplasia. Vet Med Small Anim Clin 1976; 74: 1399-1401.
  1. Bennett D. Hip dysplasia and ascorbate therapy: fact or fancy? Semin Vet Med Surg (Small Anim) 1987; 2: 152-157
  1. Brass W. Hip dysplasia in dogs. J Small Anim Pract 1989; 30: 166-170.
  1. Corley EA, Keller GG. Hip Dysplasia: A Guide for Dog Breeders and Owners, 2nd ed. Columbia, Missouri: Orthopedic Foundation of Animals, 1989.
  1. Hazewinkel HA. Calcium metabolism and skeletal development in dogs. In: Burger IH, Rivers JP, eds. Nutrition of the Dog and Cat. Cambridge: Cambridge Univ Pr, 1989: 293-302.
  1. Hazelwinkel HA, Goedegebuure SA, Poulos PW, Wolvekamp W. Influences of chronic calcium excess on the skeletal development of growing Great Danes. Am Anim Hosp Assoc 1985; 21: 377-391
  1. Hazewinkel HA. Skeletal diseases. In: Willis JM, Simpson KW, eds. The Waltham Book of Clinical Nutrition of the Dog and Cat. Frome, England: Butler and Tanner, 1994: 395-423.
  1. Janutta V, Distl O. 2006. Inheritance of canine hip dysplasia: review of estimation methods and of heritability estimates and prospects on further developments. Dtsch Tierarztl Wochenschr. 113(1):6-1226
Publikacje naukowe (cd.)
  1. Kealy RD, Olsson SE, Monti KL, et aL Effects of limited food consumption on the incidence of hip dyplasia in growing dogs. J Am Vet Med Assoc 1992; 201: 857-863.
  1. Lavelle RB. The effects of the overfeeding of a complete balanced commercial diet to a group of growing Great Danes. In: Burger IH, Rivers JP, eds. Nutrition of the Dog and Cat. Cambridge: Cambridge Univ Pr, 1989: 303-315.
  1. Lingaas F, Klemetsdal G. Breeding values and genetic trend for hip dysplasia in the Norwegian Golden Retriever population. J Anim Breed Genet 1990; 107: 437-443.
  1. Lust G. Other orthopedic diseases: hip dysplasia in dogs. In: Slatter D, ed. Textbook of Small Animal Surgery, 2nd ed., vol 2. Philadelphia: WB Saunders, 1993: 1938-1944.
  1. Madsen JS, Reimann I, Svalastoga E. Delayed ossification of the femoral head in dogs with hip dysplasia. J Small Anim Pract 1991; 32: 351-354.
  1. Riser WH, Rhodes WH, Newton CD. Hip dysplasia. In: Newton CD, Nunamaker DM, eds. Textbook of Small Animal Orthopedics. Philadelphia: JB Lippincott, 1985: 953-980.
  1. Shepherd J. Canine hip dysplasia: Aetiology, pathogenesis and eradication. Aust Vet Pract 1986; 16: 71-78.
  1. SA Mackenzie, Oltenacu EA, Leighton W. Heritability estimate for temperament scores in German shepherd dogs and its genetic correlation with hip dysplasia. Behav Genet 1985; 15: 475-482.
Filmy edukacyjne z YouTube
  • Prawidłowy ruch szczeniąt Samoyeda w wieku 4 tygodni
  • Prawidłowy ruch szczeniąt Samoyeda w wieku 6 tygodni
  • Ruch 4-miesięcznego szczeniaka Samoyeda
  • Ruch 5-miesięcznego szczeniaka Samoyeda
  • Prawidłowy wzorzec ruchu dorosłego Samoyeda
  • Przykłady kulawizny u psów - diagnostyka
  • Korekcja postawy "lazy sit" u szczeniąt